ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΡΑΦΗΝΑΣ

 Δύο λιβελούλες στον Βαλανάρη

Στο πρόγραμμα "DAYLIGHTING RIVERS - Science Education for Civic Ecology" θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε με τους μαθητές την οικολογία του  Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.

Οικοσύστημα, οργανισμοί, βιότοπος, αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.
Δεν είναι καθόλου εύκολα όλα αυτά.
Το οικοσύστημα του Μεγάλου Ρέματος είναι ένα πολύ δύσκολο οικοσύστημα για να μελετηθεί.

Είναι ένα οικοσύστημα που μεταβάλλεται συνεχώς μέσα στο χρόνο.
Είναι ένα οικοσύστημα που κάθε χρόνο καταστρέφεται από τις μπουλντόζες που το "καθαρίζουν" υποτίθεται από τα φερτά υλικά που το ίδιο μεταφέρει.

Το οικοσύστημα του Μεγάλου Ρέματος αναγεννάται κάθε χρόνο μέσα από τις στάχτες του.
Η φετινή καταστροφική επέμβαση έλαβε χώρα στα τέλη Ιουλίου 2018 λίγο μετά την μεγάλη πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου 2018.

Ας δούμε μερικές χαρακτηριστικές εικόνες από το οικοσύστημα του ποταμού πριν την επέμβαση αυτή.

Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, 7 Ιουλίου 2018

   

Το παράξενο σμίξιμο ανάμεσα στις δύο λιβελούλες μοιάζει με την πρώτη ματιά με "σμίξιμο ερωτικό".
Μύηση στον μαγικό κόσμο του Μεγάλου Ρέματος και των οργανισμών του.
Μύηση σε έναν κόσμο τόσο κοντινό μα συνάμα και τόσο μακρινό.
Μύηση σε έναν κόσμο που κινδυνεύει σοβαρά.

Οι Δημοτικές Αρχές Ραφήνας-Πικερμίου και Πεντέλης, αλλά και η Περιφέρεια Αττικής δεν φαίνεται να λαμβάνουν υπόψή τους την μοναδικότητα ενός οικοστήματος που για την Αττική μοιάζει με ένα από τα τελευταία καταφύγια της άγριας ζωής.

Το ποτάμι εκπέμπει από καιρό ένα παρατεταμένο S.O.S.

Οι λιβελούλες αποτελούν έναν εξαιρετικό δείκτη της καλής ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος.

Μετά από κάθε εξόρμηση μηχανημάτων, όπως μπουλντόζες και σκαπτικά, επί της κοίτης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας και του Βαλανάρη, οι πληθυσμοί των λιβελούλων μειώνονται σε μεγάλο βαθμό.

Στο εξαιρετικό λεύκωμα του Μαρτίνου Γκαίτλιχ "Εκ Φύσεως, η πόλη μας Ανακαλύπτοντας τη φύση στο Δήμο Φιλοθέης-Ψυχικού" Έκδοση: ΔΗ.Κ.Ε.ΦΙ.Ψ.) διαβάζουμε για τος λιβελούλες:
Οι λιβελούλες είναι εντυπωσιακά έντομα με εκπληκτικές πτητικές ικανότητες. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μικρά παιδιά τις αποκαλούν .... "ελικοπτεράκια" ή "αεροπλανάκια".

Είναι εντελώς ακίνδυνα έντομα, που δεν τσιμπούν και δεν επιτίθενται στον άνθρωπο. Δεν έχουν κεντρί, ούτε δηλητήριο. Δεν συγγενεύουν με τα κουνούπια. Μάλιστα, τρέφονται με άλλα έντομα, μεταξύ των οποίων και κουνούπια.

Ωε εντομοφάγα, λοιπόν, οι Λιβελούλες έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στα υδάτινα οικοσυστήματα, καθώς ελέγχουν τους πληθυσμούς εντόμων, όπως π.χ. των κουνουπιών.

Επιπλέον, είναι ευαίσθητα σε ορισμένους τοξικούς ρύπους και η παρουσία τους σε ένα υγροτοπικό οικοσύστημα θεωρείται δείκτης καλής ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος..."

Από κοντά τους και τα φοβερά και τρομερά υδρόβια Ημίπτερα με τις απίστευτες προσαρμογές τους

  Όλα αυτά οι μαθητές θα τα δουν στην καλύτερη περίπτωση τον Μάρτη-Απρίλη 2019 κατά την τελευταία φάση του φετινού προγράμματος.
Όλα αυτά αν δεν ξαναμπούν και πάλι οι μπουλντόζες μέσα στην κοίτη.

Ένας κόσμος μοναδικός μας περιμένει να τον ανακαλύψουμε....
Αν προλάβουμε ......

DAYLIGHTING RIVERS

Τo “Daylighting Rivers” είναι ένα ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα Erasmus+ που σκοπό έχει να ενθαρρύνει μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης να αναλάβουν δράση σε επιστημονικές και διεπιστημονικές έρευνες στους τομείς των Φυσικών Επιστημών, των Μαθηματικών, της Τεχνολογίας δίχως βέβαια να παραλείπονται και οι ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές πτυχές στις έρευνες τους γύρω από την εδαφοκάλυψη και τη μελέτη των ποταμών, με έμφαση στις επιπτώσεις της αστικοποίησης στην υποβάθμιση του εδάφους και τη διαχείριση του ποταμού.

Οι μαθητές, οι καθηγητές τους, αλλά και ειδικοί επιστήμονες συνεργάζονται στη μελέτη της λεκάνης απορροής του ποταμού εστιάζοντας κάθε φορά σε διαφορετικά σημεία, όπως: η χρήση της γης, η οικολογική διαχείριση ποταμού, οι ιστορικές αλλαγές στη διαχείριση των υδάτων, η ποιότητα του νερού κλπ.

Εξαιτίας της ολοένα και μεγαλύτερης αστικοποίησης, πολλά ποτάμια έχουν εκτραπεί από τη φυσική τους υδάτινη διαδρομή ή έχουν καλυφθεί  προκειμένου να προχωρήσουν νέες υποδομές και νέες επεκτάσεις των πόλεων. Αυτή η εξέλιξη έχει αυξήσει τον κίνδυνο για πλημμύρα, έχει οδηγήσει σε σημαντική απώλεια της βιοποικιλότητας κατά μήκος των ποταμών και των ρυακιών και έχει αυξήσει την ρύπανση του νερού.

Η διαδικασία με την οποία τα ποτάμια που έχουν εκτραπεί από τη φυσική τους διαδρομή, τα ποτάμια που έχουν εγκυβωτιστεί ή τα ποτάμια που έχουν καλυφθεί έρχονται ξανά στο φως και επανασυνδέονται με το φυσικό τους περιβάλλον είναι γνωστή ως “Daylighting Rivers”.

O όρος “DAYLIGHTING RIVERS” αναφέρεται επίσης στην ενεργοποίηση και την κινητοποίηση των νέων σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, στην τόνωση του ενδιαφέροντος τους για το περιβάλλον και την ανάληψη δράσεων για την αειφόρο διαχείριση της χρήσης των υδάτων.

Οι φιλόδοξοι στόχοι του προγράμματος μας είναι:

α) να διερευνήσουμε θέματα σχετικά με την αποκάλυψη και την ανάδειξη καλυμμένων και υποβαθμισμένων ποταμών  ώστε να μπορέσουν αυτά να γίνουν προσβάσιμα στους πολίτες

β) την ανάδειξη καλυμμένων και εγκυβωτισμένων  ποταμών και των λειτουργιών τους στους πολίτες.